سندرم تونل کارپال مچ دست

سندرم تونل کارپال شرایطی است که باعث درد، بی حسی، و سوزش دست و بازو می‌شود. این شرایط زمانی ایجاد می‌شود که یکی از اعصاب اصلی دست (عصب میانی) که از مچ دست می‌گذرد، تحت فشار قرار گیرد.

در اکثر بیماران، سندرم تونل کارپال به مرور زمان بدتر می‌شود، بنابراین تشخیص و درمان زود هنگام از اهمیت زیادی برخوردار است. در مراحل اولیه، معمولا مشکل با درمان‌های ساده‌ای همچون استفاده از اسپلینت یا عدم انجام برخی فعالیت‌ها، بهبود می‌یابد.

اگر فشار به عصب میانی ادامه یابد، باعث آسیب به عصب و تشدید علائم می‌شود. در برخی از بیماران برای جلوگیری از آسیب دائمی، جراحی انجام می‌شود تا فشار از روی عصب میانی برداشته شود.

درمان سندرم تونل کارپال یک فرآیند تدریجی است. در اکثر افراد، اگر درمانی انجام نشود، سندرم تونل کارپال با گذر زمان تشدید می‌شود. به همین دلیل، بیماری باید در مراحل اولیه توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب ارزیابی و تشخیص داده شود. در مراحل اولیه، می‌توان پیشرفت بیماری را کند یا متوقف کرد.

علت سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال در اثر ترکیبی از عوامل مختلف به وجود می‌آید. مطالعات انجام شده نشان می‌دهند که زنان و افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به سندروم تونل کارپال هستند.

عوامل سندرم تونل کارپال عبارتند از:

• وراثت
• انجام یک حرکت تکراری با دست
• حالت قرارگیری دست و مچ
• بارداری
• وضعیت سلامت فرد

سندرم تونل کارپال مچ دست

وراثت

وراثت عامل بسیار مهمی است. ممکن است سندرم تونل کارپال در برخی افراد خفیف‌تر باشد یا تفاوت‌های موجود در آناتومی افراد باعث شود شدت بیماری در افراد متفاوت باشد و این عوامل از طریق وراثت منتقل می‌شوند.

انجام یک حرکت تکراری با دست

تکرار یک حرکت توسط دست و مچ یا انجام فعالیت‌هایی به مدت طولانی به تاندون‌های مچ دست آسیب رسانده و باعث تورم می‌شود و تورم نیز بر عصب فشار وارد می‌کند.

حالت قرارگیری دست و مچ

انجام فعالیت‌هایی که مستلزم خمیدگی یا کشیدگی شدید دست و مچ برای مدت طولانی باشند، باعث افزایش فشار وارده به عصب می‌شوند.

سندرم تونل کارپال در بارداری

تغییرات هورمونی دوران بارداری نیز باعث التهاب می‌شوند.

وضعیت سلامت فرد

دیابت، رماتیسم مفصلی و اختلالات غده تیروئید نیز در ایجاد سندرم تونل کارپال نقش دارند.

علائم سندرم تونل کارپال

علائم و نشانه های سندرم تونل کارپال عبارتند از:

• بی حسی، سوزش، خارش، و درد که ابتدا از انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت انگشتری شروع می‌شوند.
• حس شوک مانند گاه به گاه در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و انگشت انگشتری.
• درد یا سوزشی که از ساعد به سمت شانه می‌رود.
• احساس ضعف در دست که باعث می‌شود انجام حرکاتی مانند بستن دکمه‌‌های لباس سخت شود.
• افتادن اشیا از دست در اثر ضعف، بی حسی، یا عدم آگاهی از موقعیت دست در فضا.

روش های تشخیص تونل کارپال مچ دست

روش هایی که برای تشخیص سندرم تونل کارپال دست مورد ستفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی

معاینه فیزیکی

در هنگام معاینه، پزشک درمورد وضعیت کلی سلامت فرد، سوابق پزشکی و همچنین علائم بیماری از بیمار سوالاتی می‌پرسد. پزشک با دقت دست و مچ را معاینه کرده و آزمایش‌هایی فیزیکی روی آن انجام می‌دهد. در حین آزمایش، پزشک کارهای زیر را انجام می‌دهد:

• روی عصب میانی مچ دست ضربه می‌زند یا آن را حرکت می‌دهد تا ببیند حس سوزش یا بی‌حسی در انگشتان به وجود می‌آید یا خیر.
• مچ دست را خم کرده و آن را در حالت خمیده نگه می‌دارد تا بی‌حسی و سوزش دست‌ها را بررسی کند.
• در حالی که چشمان فرد بسته هستند، با وسیله‌ای مخصوص به نوک انگشتان ضربه می‌زند تا به حساسیت نوک انگشتان پی‌ببرد.
• ضعف عضلات پا‌ی شست را بررسی می‌کند.
• به دنبال آتروفی در عضلات اطراف پای شست می‌گردد. در مواردی که آتروفی شدیدی وجود داشته باشد، عضلات اطراف پای شست کوچک‌تر خواهند بود.

تشخیص سندرم تونل کارپال

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی به پزشک کمک می‌کنند تا میزان عملکرد عصب میانی را ارزیابی کرده و تعیین کند که آیا فشار زیادی بر روی عصب وارد می‌آید یا خیر.

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی همچنین به پزشک کمک می‌کنند که وجود دیگر شرایط عصبی، مانند بیماری عصب یا دیگر قسمت‌های تحت فشار عصب که در بروز علائم موثر هستند را تشخیص دهند. بهبود با روش الکترومیوگرافی (ماهیچه‌نگاری برقی) از راه مطالعه هدایت عصبی انجام می‌شود.

سندرم تونل کارپال مچ دست

آزمایش‌های الکتروفیزیولوژیکی عبارتند از:

• بررسی نوار عصب
• الکترومیوگرافی (EMG)

بررسی نوار عصب

آزمایش‌های بررسی نوار عصب، سیگنال‌های فرستاده شده به اعصاب دست و بازو را اندازه‌گیری کرده و تعیین می‌کنند که چه زمانی عصب در برابر سیگنال، عکس العمل مناسبی نداشته است. بررسی نوار عصب به پزشک در تشخیص شدت بیماری و انتخاب روش درمان کمک می‌کند.

الکترومیوگرافی (EMG)

الکترومیوگرافی (ماهیچه‌نگاری برقی) میزان فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه‌گیری می‌کند. نتایج حاصل از الکترومیوگرافی نشان دهنده وجود یا عدم وجود آسیب در عضله یا عصب است.

درمان سندرم تونل کارپال در دست

روش های درمان سندرم تونل کارپال به دو دسته درمان بدون جراحی و درمان با جراحی تقسیم‌بندی می‌شود.

درمان بدون جراحی

معمولا اگر سندرم تونل کارپال مچ دست زود تشخیص داده شود، بدون جراحی درمان می‌شود. اگر پزشک از تشخیص خود مطمئن نباشد یا علائم خفیف باشند، پزشک درمان با روش‌های بدون جراحی را پیشنهاد می‌کند.

روش‌های درمانی بدون جراحی عبارتند از:

• استفاده از آتل یا اسپلینت
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
• تغییر فعالیت‌ها
• ورزش‌های حرکت دهنده عصب
• تزریق داروهای استروئیدی

درمان سندرم تونل کارپال

استفاده از آتل یا اسپلینت

استفاده از آتل یا اسپلینت در هنگام شب مانع از خمیدگی مچ دست در خواب می‌شود. مستقیم ماندن مچ باعث کاهش فشار روی عصب کارپال می‌شود. در طول روز نیز هنگامی که انجام فعالیت‌های روزانه باعث تشدید علائم می‌شوند، استفاده از بریس می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)

مصرف داروهایی همچون ایبوپروفن و ناپروکسن باعث کاهش درد و التهاب می‌شوند.

تغییر فعالیت‌ها

علائم سندرم تونل کارپال معمولا زمانی ظاهر می‌شوند که دست و مچ مدتی طولانی در یک حالت قرار گیرند مخصوصا زمانی که مچ دست در حالت خمیده یا مستقیم قرار گرفته باشند.

اگر شغل یا فعالیت‌های تفریحی فرد به گونه‌ای است که باعث تشدید علائم می‌شود، تغییر فعالیت‌‌ها باعث کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری می‌شود. در برخی موارد، تغییر فعالیت‌ها مستلزم تغییر محل کار است.

ورزش‌های برای سندرم تونل کارپال

انجام حرکاتی که باعث می‌شوند عصب میانی راحت‌تر در تونل کارپال مچ دست حرکت کند برای برخی از بیماران مفید است. پزشک یا درمانگر انجام حرکات ورزشی مخصوصی را به بیمار توصیه می‌کنند.

تزریق داروهای استروئیدی

کورتیکواستروئید یا کورتیزون یک عامل ضد التهابی قوی است که به تونل کارپال تزریق می‌شود. هرچند این تزریق‌ها باعث کاهش درد و جلوگیری از تشدید بیماری می‌شوند اما در برخی موارد اثر آنها موقتی است. گاهی پزشک از تزریق کورتیزون برای تشخیص سندرم تونل کارپال نیز استفاده می‌کند.

عمل جراحی سندرم تونل کارپال

روشی که در جراحی سندرم تونل کارپال مچ دست مورد استفاده قرار می‌گیرد به نام آزادسازی تونل کارپال معروف است. دو روش مختلف برای انجام جراحی وجود دارد اما هدف از هر دو روش، کاهش فشار وارده به عصب میانی از طریق قطع رباط عرضی بالای تونل کارپال است. این کار باعث افزایش حجم تونل کارپال شده و فشار موجود روی عصب میانی را کاهش می‌دهد. این دو روش عبارتند از:

• جراحی باز آزادسازی تونل کارپال
• جراحی آندوسکوپیک (لیزری) آزادسازی تونل کارپال

جراحی باز آزادسازی تونل کارپال

در جراحی باز، پزشک شکاف کوچکی در کف دست بیمار ایجاد می‌کند و از طریق این شکاف، داخل دست و مچ را مشاهده می‌کند. در حین عمل، پزشک یک برش بر روی رباط عرضی (بالای تونل کارپال) ایجاد می‌کند. این برش موجب افزایش حجم تونل و در نتیجه کاهش فشار درون آن می‌گردد.

پس از جراحی، به تدریج لبه‌های باز شده رباط دوباره بسته می‌شوند، ولی حجم تونل کارپال افزایش یافته و فشار روی عصب میانی کاهش خواهد یافت. در حین جراحی، رباط عرضی قطع می‌شود. زمانی که رباط بهبود یابد، فضای بیشتری برای عصب و تاندون‌ها وجود خواهد داشت.

جراحی آندوسکوپیک (لیزری) آزادسازی تونل کارپال

در جراحی اندوسکوپیک، جراح یک یا دو شکاف پوستی کوچک که ورودی نامیده می‌شوند ایجاد کرده و توسط یک دوربین کوچک به نام اندوسکوپ، درون دست و مچ را مشاهده می‌کند. سپس از یک چاقوی مخصوص برای قطع رباط عرضی استفاده می‌کند. قطع رباط عرضی در جراحی باز و اندوسکوپیک یکسان است.